Plens

Een groot deel van de Nieuw Zeelandse elektriciteitsvoorziening bestaat uit waterkrachtcentrales. NZ heeft namelijk heel veel rivieren, en een waterkrachtcentrale is natuurlijk een heel mooie bron van milieuvriendelijke stroom, zo lang je het onder water zetten van grote stukken natuur tenminste niet meerekent.

Het idee van een waterkrachtcentrale is simpel: je maakt een stuwmeer met een dam, en dan laat je het water door pijpen naar beneden stromen, en dat water drijft dan een aantal turbines (hele grote dynamo's, zeg maar) aan. Op de foto hier beneden van de Benmore Dam zie je de pijpen aan de linkerkant, en de dam in het midden.

Nu is het zo dat het grootste gedeelte van de tijd de turbines ongeveer net zo veel water gebruiken als dat de rivier aanvoert, want daar is het hele zaakje op gebouwd. Alleen, de aanvoer van de rivier wil nog wel eens wisselen. Soms valt er erg weinig regen en dan wordt de waterstand in het meer erg laag. In een lange tijd van droogte wordt NZ daarom soms massaal aan het energiebesparen gezet, want anders kan de stroom wel eens gaan uitvallen. 

Aan de andere kant, soms komt het wel eens continu met bakken uit de hemel (vooral de Nederlandse lezers zullen dit herkennen, maar in NZ gebeurt dat dus ook af en toe), en dan stijgt het peil in het meer. Heel af en toe stijgt het peil in het meer dan zo hard, dat ze even een kraan open moeten zetten want anders gaat de dam overstromen. Die kraan noemen ze een "noodoverlaat", of "spillway" in het Engels.

Een spillway is een kunstmatige waterweg die het overtollige water moet afvoeren. Aan de bovenkant zitten een paar enorme verplaatsbare stalen deuren, die ze meer of minder open kunnen zetten. Als de deuren open staan stroomt het water vervolgens met een noodgang naar beneden de rivier in. En dat kan behoorlijk spectaculair zijn. 

Spectaculair genoeg om naar te gaan kijken als het gebeurt (meestal gebeurt het maar eens in de paar jaar), en dit weekend was het dan zo ver. Het heeft de afgelopen weken erg veel geregend in de bergen, en op het nieuws hadden ze gezegd dat de dammen nu aan het overlaten waren. Dus ben ik er met mijn vader maar eens heen gereden om even een kijkje te nemen. En we werden niet teleurgesteld. 

We zijn begonnen bij de Benmore Dam (die je op de bovenste foto kunt zien), een van de grootste dammen van het zuidelijk halfrond. De dam is 110 meter hoog en bijna 900 meter breed, en heeft als gevolg dus ook een behoorlijk grote spillway. Om te voorkomen dat het aanstormende water een gat in het meer zou graven, hebben ze aan het einde van de spillway een opstaand randje gemaakt zodat het water als een douche over de rivier wordt uitgestort. En dat ziet er zoals je kunt zien erg leuk uit.

Als je kijkt naar de bomen die naast de spillway staan kun je een beetje zien hoe groot die douche eigenlijk is. Je kon aan de overkant van het meer helemaal de waterdruppeltjes in je gezicht voelen, erg indrukwekkend, en erg mooi.

De Benmore Dam is de eerste van drie dammen in de Waitaki rivier, en als ze hier aan het overlaten zijn, dan zijn ze dat bij de andere dammen waarschijnlijk ook. En inderdaad, de tweede dam, de Aviemore Dam, was ook aan het overlaten.

Deze overlaat zag er heel anders uit dan bij Benmore. Veel steiler, en geen opstaand randje. Maar daarom niet minder spectaculair. Je kon er vlak bij komen en dan merk je pas hoe groot die constructie is (op de foto kun je rechtsonder mijn vader zien staan) en hoe veel kracht er achter het water zit. 

Je voelde echt de aarde trillen en het was natuurlijk ook een hels kabaal. Bedenk maar eens hoe het is om 1000 wc's tegelijk door te spoelen...

Na Aviemore zijn we nog doorgereden naar de derde dam in het rijtje, de Waitaki dam. Deze dam was een stuk lager dan de andere, maar dat is ook niet zo verwonderlijk want deze dam is nog gebouwd met noest  handwerk: pikhouweel en shovel, en verder geen zware machinerie.

De Waitaki dam heeft een andere spillway dan de andere twee dammen: deze heeft geen deuren die worden opengezet, maar gewoon een betonnen rand die vanzelf overstroomt als het niveau in het meer te hoog wordt. En ook deze rand was aan het overstromen, dus hadden we het rijtje mooi compleet. 

Al met al de moeite meer dan waard!